Rize, AKP döneminde yapılan tüm seçimlerde bağımsız aday Mesut Yılmaz’ın 2007’de aldığı tek milletvekilliği dışında tüm milletvekillerini AKP’ye verdi. muhalefet milletvekilliğini kazanacak.
280 bin seçmeni bulunan Rize, 3 milletvekili seçiyor. Rize, eski Başbakan Mesut Yılmaz’ın ardından hem Başbakan hem de Cumhurbaşkanı seçilen Erdoğan’ın memleketi olması itibariyle adeta bir “lider” şehir konumunda. Hemşerilerinin olmasının ötesinde şehirde büyük bir Erdoğan sevgisi var. Şehre girdiğiniz andan itibaren dev Erdoğan afişleri dikkat çekerken, şehrin ana meydanında 6 dev Erdoğan portresi dikkat çekiyor.
Adaylar heyecan yaratmadı
Bir önceki seçimlerde Rize halkının tercihi Erdoğan ve AKP’den yanaydı. 2018 Cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan, Rizelilerin yüzde 76,9’unun oyunu aldı. Cumhur İttifakı ise yüzde 77,3 oy almayı başardı. 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde AKP yüzde 73 oy alarak ezici bir üstünlükle seçimi kazanmayı başardı. Rize mitinginde Erdoğan, “İlk defa böyle bir katılım görüyorum, bu sefer farklı” dedi.
Rize’nin kendisine ve partisine olan sevgisini bilen Erdoğan, gerek bakan, gerek genel başkan yardımcısı olarak Rize milletvekillerini hep zirvede tuttu. 14 Mayıs seçimlerinde iki eski bakan Hayati Yazıcı ve Osman Aşkın Bak listede yer bulamazken, Erdoğan’a yakın isimlerden Muhammet Avcı ilk sırayı aldı. Diğer adaylar ise Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu üyesi Hakan Mertoğlu 2; Rize’nin sevilen siyasetçilerinden Yılmaz Katmer 3. sırada aday gösterildi. UYGÜN Partisi’nin aday göstermediği Rize’de Millet İttifakı tek listede toplandı. İnşaat Yüksek Mühendisi olan Tahsin Ocaklı, Rize’nin Ardeşen ilçesinin tanınmış isimlerinden biridir. CHP’de ikinci aday, daha önce Meclis Başkanı olan Köksal Toptan’ın da akraba olduğu UYGUN Partisi’nden Köksal Toptan oldu. Üçüncü sıradaki aday ise Saadet Partisi’nden Muhammet Yıldız oldu.
Ancak hem AKP hem de CHP adaylarının kentte büyük bir heyecan yaratmadığı da bir gerçek. Her iki partiye de yakın seçmenler, adaylarının yanıldığını söylüyor.
RizeFotoğraf: Kıvanç El/DW
“Erdoğan iyi ama…”
Şehirdeki seçmenlerin çoğu cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan’a oy vereceğini söylüyor. Erdoğan’ın hemşerisi olmanın yanı sıra otomobil, uçak, gemi gibi yerli projeler ve Rize’ye yapılan yatırımlar da Erdoğan’ın oyununu savunmada değerli unsurlar. Alım gücünün düşmesi ve işsizlik tüm Türkiye’de olduğu gibi kentte de sokakların en önemli gündem maddesi. Ancak seçmenler, bu sorunların esas olarak “dış güçler” ve “piyasaların manipüle edilmesinden” kaynaklandığını savunuyor. Bu nedenle şehirde Erdoğan ile önemli bir kopuş görülmüyor.
Gazeteci Gençağa Karafazlı, Rize’nin genel yapısının milliyetçi ve muhafazakar olduğunu belirterek, “Burada Recep Tayyip Erdoğan’ın hep bir adım önde olduğunu söyleyebiliriz. 10 kişiyle konuşsanız belki 1 kişi ‘Ben vermem’ diyor. Erdoğan’ın ciddi bir oy kaybedeceğini düşünüyorum. AKP’ye oy vermeyecekleri açıkça dile getiriliyor.”
Gençağa KarafazlıFotoğraf: Kıvanç El/DW
Karafazlı’nın da belirttiği gibi kentteki birçok seçmen de Erdoğan’a oy vereceğini ancak AKP’ye oy vermeyeceğini söylüyor.
Hızır Çataklı isimli emekli vatandaş, “Tabii ki oyumuz Erdoğan’a, o yaşadığı sürece çocuklarımızın geleceği için Erdoğan’a vereceğiz” dedi. Oylamayla ilgili soru sorulduğunda, “O başka bir bahis, bana bırakın. Bazı eksiklikler var, AKP’liler biliyor” dedi. AKP’ye oy vermeyeceği mesajını veriyor. Kerem İşyar adlı bir seçmen, “Tabii ki Tayyip Erdoğan’a oy vermiyoruz ama ben de mecliste oy vermeyeceğim, sadece bana değil çevremdeki birçok kişiye” değerlendirmesinde bulundu.
46 yıl sonra birinci mi olacak?
Nihat Dağlar isimli seçmen de aynı formda Erdoğan’ın yanında Büyük Birlik Partisi’ne oy vereceğini belirtiyor. Kentte AKP’den kopanların adresi Refah Partisi ve BBP.
Bu sırada söz alan bir vatandaş, “Rize Erdoğan’ı satmaz, sorun yok, şef yeniden seçilecek” diyor.
CHP seçmeninden bu kopuş görülürken, bunun Millet İttifakı yani tek liste ile seçime giren CHP’ye olumlu yansıyacağı düşünülüyor. AKP’nin oy kaybının CHP’ye 46 yıl sonra milletvekilliği getireceğine dair büyük bir beklenti var.
2018 seçimlerinde Rize’den yaklaşık 42 bin oy alan Millet İttifakı’nın milletvekili ataması için 51-52 bin bandında oy alması gerekiyor.
Gazeteci Karafazlı da, “CHP’ye 22 yıl, 46 yıl sonra milletvekili çıkması muhtemel görünüyor.
Seçmenin Kılıçdaroğlu ve CHP’ye oy verme nedenleri ise “ülkede adalet ihtiyacı”, “işsizlik” ve “satın alma gücünün azalması” olarak sıralanıyor.
Kılıçdaroğlu’na oy vermeyeceğim diyenlerin asıl sebebi “HDP ile birlikte hareket etmek”. Kerim İşyar isimli vatandaş Apo ve Demirtaş’ı görevden alacağını söylediği için CHP’ye oy vermeyeceğini belirtiyor.
Esra ElbanFotoğraf: Kıvanç El/DW
AKP seçmeni Esra Elban isimli bir seçmen, “Piyasa fiyatları yüksek evet ama ülkenin geldiği noktaya bakmak lazım. Ben piyasa fiyatlarına göre oy kullanmıyorum” diyor. Ev hanımı Sevim Havuz da “15 Temmuz’da piyasa fiyatlarıyla Erdoğan’a darbe girişimi” görüşünde.
Çay fiyatı belirleyici olacak
Rize’de iktidara yakın herkesin gözünün üzerinde olduğu iddia çayın fiyatı. Erdoğan, Rize mitinginde çayın fiyatını 11 lira 30 kuruş olarak açıkladı. Şehirde beklenti en az 15 TL idi.
Rize Ziraat Odası Başkanı Bünyamin ArslanFotoğraf: Kıvanç El/DW
Rize Ziraat Odası Başkanı Bünyamin Arslan da şehrin yaklaşık yüzde 90’ının çaydan geçimini sağladığını vurguladı. 15 lira uygun fiyat olur’ dedi. Açıklanan 11 lira 30 kuruş fiyat beklentilerin altında kaldı.
Rize’nin çay simgesiFotoğraf: Kıvanç El/DW
Çay fiyatının netleştirilmesinin seçmeni önemli ölçüde etkileyeceğini kaydeden Gazeteci Karafazlı, “Rize’de 210 bin çay üreticisi var. 1.5 – 2 milyona yakın insan ilgileniyor. çay 7 liraydı, ciddi hayal kırıklığı oldu, bu yıl beklenti yüksekti. 15 lira. Altında açıklanan her fiyat seçimde sandığa yansır” dedi. Karafazlı, muhalefetin açıklamadığını sözlerine ekledi. bir çay fiyatı vaadi de.
Yerel halkın büyük protestolarına neden olan İkizdere’deki taş ocağı ise Rize’de seçmen üzerinde büyük bir etki yaratmıyor. Bazı seçmenler “Doldurmak için taşa ihtiyaç var” derken, bazı seçmenler “Doğa yok edilmeden yapılmalı” yorumunu yapıyor.
Rize’de bir diğer önemli gündem ise Çaykur’un fabrikalarındaki sözleşmeli işçi sayısı. Yaklaşık 12 bin sözleşmeli personel alımı için değerli bir beklenti oluşurken, Erdoğan’ın Rize mitinginde Çaykur takımları hakkında açıklama yapmaması da dikkat çekti.
